Rheoli pryder: athrawon a staff addysg

English 

Mae llawer o athrawon a staff addysg yn teimlo'n bryderus am y normal newydd o addysgu trwy gadw pellter cymdeithasol. Yn y ffilm fer hon, mae Mike Armiger, Cynghorydd Addysg ac Iechyd Meddwl Annibynnol, yn darparu ffyrdd syml ac ymarferol iawn o helpu i reoli gorbryder yn y cyd-destun hwn.

Dyma grynodeb cyflym o strategaethau Mike i chi eu hargraffu a chyfeirio atynt

Nid athrawon a staff addysg yw'r unig bobl sy'n ei chael hi'n anodd ar hyn o bryd. Weithiau rydyn ni'n teimlo mai dim ond ni sy'n ei chael hi'n anodd, neu rydyn ni'n cael ein gwneud i deimlo felly gan systemau ac amgylcheddau, ond yn aml gan ein meddyliau ein hunain.

Ond nid chi yw'r unig rai, mae llawer o bobl yn ei chael yn anodd iawn yn awr ac sy'n cael trafferth gyda faint o arweiniad, y capasiti a'r rolau sy'n newid yn barhaus y mae'n rhaid i ni eu cymryd, y cyfrifoldeb y mae'n rhaid i ni ei ysgwyddo o wasanaethau eraill, hylendid, poeni am aelodau o'r teulu, poeni am ymddiriedaeth mewn systemau.

Felly mae'n gwbl ddealladwy teimlo'n bryderus ar hyn o bryd. Yr hyn rydyn ni'n ei deimlo yw ymateb dealladwy iawn i amgylchiadau sy'n bell o fod yn normal. Gall gorbryder yn aml fod yn rhesymegol ond yn aml iawn gall fod yn afresymegol hefyd felly weithiau mae'n teimlo fel nad oes rheswm dros y ffordd rydyn ni'n teimlo. Weithiau gallwn deimlo'n bryderus am fod yn bryderus a dyna'n aml iawn y mae pobl yn dweud eu bod yn teimlo.

Rydym ni'n meddwl am beth y gallwn ei wneud gyda'n meddyliau fel ail-fframio a fydd yn ddefnyddiol iawn i lawer o bobl. Ond mae llawer o bryder yn ymddangos mewn ystyr ffisiolegol iawn, mae angen targedu cymaint o'n strategaethau at y corff yn ogystal â'n meddyliau. Felly mae angen i ni feddwl am yr hyn y gallwn ei wneud ar lefel ffisiolegol.

Beth i'w wneud pan fydd gorbryder yn teimlo'n llethol

Os ydych chi'n teimlo eich bod wedi'ch llethu'n gorfforol ac efallai ar fin dioddef pwl o banig, gallwch wneud y canlynol.

1. Gwreiddio'ch hun yn gorfforol

Gallai hyn fod mewn cadair, ar y llawr neu i fyny yn erbyn wal. Yn aml, mae pobl yn dweud eu bod yn teimlo amrywiadau yn y tymheredd pan fydd y pethau hyn yn digwydd, felly yn aml gall wal fod yno nid yn unig i'ch gwreiddio chi ond gall hefyd fod yno i gefnogi'r teimlad hwnnw o amrywiad yn y tymheredd.

2. Anadlu

Anadlwch i mewn mor araf, dwfn a thyner ag y gallwch, drwy eich trwyn. anadlwch allan yn araf, yn ddwfn ac yn dyner drwy eich ceg. Mae rhai pobl yn ei chael hi'n ddefnyddiol cyfrif yn raddol o un i bump ar bob anadl i mewn a phob anadl allan. Caewch eich llygaid a chanolbwyntio ar eich anadlu.

3. Meddyliwch am eich synhwyrau

Cymerwch sylw o'r pethau y gallwch eu gweld, pethau y gallwch eu clywed, pethau y gallwch eu harogli a phethau y gallwch eu teimlo. Gall hyn fod yn ddefnyddiol iawn i geisio ailgyfeirio ein hunain a dod â ni i'r foment bresennol.

Mae rhai pobl hefyd yn defnyddio pethau fel olewau hanfodol y gallant eu rhoi mewn potel fach a gallant eu defnyddio drwy gydol y diwrnod ysgol gan ei fod yn eithaf cryf ac yn rhoi eithaf syndod i'n system synhwyraidd fel y gall ddod â ni'n ôl i'r presennol. Felly efallai y bydd rhai arogleuon gwahanol neu rai pethau gwahanol y gallech ddod o hyd i gysur neu a fydd yn helpu i'ch ailgyfeirio.

4. Byddwch gyda rhywun

Gwnewch yn siŵr, lle gallwch chi, nad ydych chi'n profi'r teimladau hyn o banig ar eich pen eich hun oherwydd gallant fod yn llawn straen ac yn anodd iawn

Sut i achub y blaen ar deimladau pryder

1. Hydradiad

Meddyliwch am ba mor aml rydych chi'n hydradu. Felly os yw'ch ceg yn sych, gwnewch yn siŵr bod hydradiad ar gael a cheisiwch hydradu'ch hun yn rheolaidd. 

2. Rheoliad corfforol

Gall cael rhywbeth corfforol wrth law eich helpu i reoleiddio. Efallai y gallwch chi wasgu rhywbeth neu wneud rhywbeth sy'n gysylltiedig â gafael. Efallai ei fod yn cael rhywbeth i chwarae ag ef wrth siarad, wrth weithio mewn ystafell ddosbarth, wrth gefnogi'ch myfyrwyr neu ba bynnag rôl rydyn ni'n gweithio ynddi.

3. Anadlu

Rydym i gyd yn gwybod pa mor bwysig yw anadlu. Ond yr hyn a all ddigwydd pan fyddwch mewn cyflwr effro uchel yw nad ydych yn cymryd anadliadau dwfn. Pan fyddwch chi'n ceisio llywio trwy'r dydd yn ffisiolegol yn gyson, gall eich anadl fyrhau. Felly ceisiwch ganolbwyntio ar gwpl o anadliadau hir bob hyn a hyn trwy gydol y dydd.

4. Lleihau effaith y newyddion

Efallai bod llawer o adnoddau wedi siarad am effaith y newyddion a'r cyfryngau cymdeithasol ac yn ein hannog i leihau faint o amser rydyn ni'n ei dreulio ar y rhain. Fodd bynnag, mae llawer o bobl yn defnyddio cyfryngau cymdeithasol fel modd o deimlo cysylltiad, yn enwedig os ydych chi'n byw ar eich pen eich hun, a gall fod yn offeryn defnyddiol iawn i'n helpu i ddeall a llywio'r byd ar hyn o bryd. Felly nid yw argymhelliad cyffredinol ar leihau amlygiad bob amser yn syniad da. Weithiau gallai fod yn ymwneud â chyfyngu geiriau penodol e.e. firws, Covid, os ydych chi ar gyfryngau cymdeithasol fel y gallwn ryngweithio o hyd ond heb ddod ar draws pethau sy'n ein gwneud i deimlo dan straen neu'n bryderus ar hyn o bryd

5. Meithrin gobaith

Ar hyn o bryd mae'n teimlo bod yr heriau'n ddiddiwedd, ac nid ydym yn gwybod pryd y bydd y cyfnod hwn yn dod i ben, ac yn y cyfamser mae'n rhaid i ni weithio ddwywaith mor galed a heb unrhyw ddyddiad gorffen posibl yn y golwg. Felly mae'n ddealladwy iawn bod rhai o'r teimladau rydyn ni'n eu teimlo ar hyn o bryd ychydig yn fwy tywyll nag y gallen nhw fod fel arfer.

Felly gadewch i ni feddwl am sut rydyn ni'n meithrin gobaith. Felly mae yna nifer o bethau y gallwn eu gwneud o bosib.

• Meddyliwch am amseroedd gobeithiol  
  Gallai hyn fod trwy ffotograffau, hel atgofion gyda phobl eraill, meddwl am yr amseroedd hynny eu hunain, casglu'r atgofion hynny efallai mewn jar. Mae gen i jar gof lawr stâr. Dw i'n rhoi pethau ynddynt. Efallai y bydd yn amrywio o bethau caredig y mae pobl wedi'u dweud wrthyf, pobl rydw i wedi cael sgwrs â nhw ar hap neu ddigwyddiadau, gwyliau rydw i wedi'u mwynhau.
• Meddyliwch am adegau pan rydyn ni wedi goresgyn anawsterau  
  Meddyliwch am bobl sydd wedi goroesi gwahanol amgylchiadau anodd ac sy'n dod â negeseuon o obaith. Meddyliwch am a siarad â nifer o bobl sydd â phrofiadau go iawn o galedi ac sy'n gallu ein hatgoffa o'r amseroedd rydyn ni wedi eu goresgyn, naill ai fel cenedl ar y cyd neu'n unigol, amseroedd heriol.
• Lens gobaith  
  Rydyn ni'n aml yn gweld y byd trwy ddwy lens. Un lens yw lens empathi a gallu gweld a chydnabod a dilysu'r profiadau anodd y mae pobl yn eu cael. Ac mae'n bwysig inni weld hynny. Ond y broblem yw bod y lens honno weithiau'n ymddangos yn llethol. Felly'r lens arall sy'n bwysig ei rhoi i mewn yw lens gobaith. Ac mae gobaith i'w gael mewn llawer o wahanol leoedd. Gall fod yn gweld rhiant a phlentyn yn rhyngweithio, gall fod yn gweld pâr priod yn dal dwylo, gall fod mewn rhywun yn bod yn garedig i rywun arall am ddim rheswm o gwbl. Felly mae'n bwysig ein bod ni'n atgoffa'n hunain bob hyn a hyn i sicrhau bod y ddwy lens hynny i mewn.

6. Amser a lle i fyfyrio

Rydw i wedi bod yn ceisio creu ar gyfer pobl mewn sefydliadau addysg rydw i'n gweithio gyda nhw, lleoedd i fyfyrio fel bod staff yn gallu teimlo eu bod nhw'n cael eu clywed a'u dilysu, ac amseroedd lle maen nhw'n teimlo nad ydyn nhw ar wahân nac ar eu pennau eu hunain ac maen nhw'n gallu rhannu eu profiadau gydag eraill.

Felly p'un a yw'r gefnogaeth hon gan gymheiriaid yn cael amseroedd ar gyfer sgyrsiau yn unig, neu a yw'n strwythur mwy ffurfiol, gallai hynny fod yn rhywbeth y gallwch fynd ag ef i'ch lleoliad ac efallai eich darpariaeth a siarad â nhw am sut y gallai hynny ddigwydd.

Os yw'n well gennych beidio â gwneud hynny yn y gwaith a byddai'n well gennych gael eich amser i fyfyrio, efallai ei fod yn bodlediad, neu ychydig o gerddoriaeth i gau allan gweddill y byd am gyfnod. Efallai mai dim ond dwy funud i eistedd a chael paned. Beth bynnag ydyw, unrhyw gyfle sydd gennym, rhowch amser neu le i'ch hun stopio ac ystyried.

Efallai y bydd rhai yn ei chael hi'n anodd gwneud hynny a phrofi'r amser hwnnw i'n hunain. Ond gall myfyrio ddigwydd ar sawl ffurf. Nid oes angen iddo fod o reidrwydd wrth atal pethau, gallai fod yn ysgrifenedig er enghraifft.

Cefnogaeth bellach

Mae yna adnodd GIG gwych o'r enw www.wellbeingandcoping.net  

Cofiwch fod Education Support yn darparu llinell gymorth am ddim ar gyfer cefnogaeth gyfrinachol ac emosiynol y gallwch ei galw pan fyddwch yn teimlo bod angen i chi wneud hynny. Peidiwch ag aros nes bod pethau'n wirioneddol anodd i chi neu eich bod mewn argyfwng cyn ffonio'r rhif hwnnw. Wrth gwrs gallwch chi ffonio bryd hynny ond mae'n bwysig iawn ein bod ni'n eich cefnogi chi yn gynharach os ydych chi'n cael trafferth.

Mae rhai o'r amseroedd gorau rydw i wedi'u profi dros yr ychydig fisoedd diwethaf wedi bod pan mae pobl wedi bod yn ddynol iawn am y pethau maen nhw'n eu profi a dweud fy mod i'n ei chael hi'n anodd. Ac mewn gwirionedd rydw i wedi bod yn dweud wrthyn nhw yn aml iawn ie fi hefyd, ac ie dwi'n deall hynny.

Felly gobeithiaf p'un ai trwy Education Support, neu trwy eich cydweithwyr, p'un ai trwy ffrindiau neu aelodau o'r teulu, bod gennych y dilysiad hwnnw a bod y gefnogaeth honno gennych. Rwy'n dymuno'r gorau i chi. Gofalwch am eich hun a dylech wybod bod yna lawer iawn o bobl sy'n pryderu.

Sut gallwn ni helpu

Gall athrawon a staff addysg, mewn ysgolion, colegau a phrifysgolion, sy'n teimlo dan straen neu'n bryderus yn ystod yr amseroedd ansicr hyn gael cefnogaeth emosiynol gyfrinachol gan ein llinell gymorth gyfrinachol am ddim:  08000 562561.

Beth allwch chi ei wneud?

Os ydych mewn sefyllfa i helpu eraill yn yr amseroedd rhyfeddol hyn, ystyriwch gyfrannu  fel y gallwn barhau i ateb y nifer cynyddol o alwadau a cheisiadau grantiau enbyd yr ydym yn eu derbyn. Diolch yn fawr iawn.